Er werd de afgelopen maanden veel gezegd en geschreven over onderwijs. Iedereen leek wel een mening te hebben. Net nu tonen jullie een expo over de klas van de toekomst. Toeval of niet?
Adinda: Laten we het een mooi en welkom toeval noemen, want onderwijs ligt ons al jaren nauw aan het hart. Na de coronapandemie ontstond er wereldwijd een andere schoolcontext. Opeens kwam de ‘klas’ in je privéruimte, van woonkamer, slaapkamer tot keuken. Die veranderingen zetten ons aan het denken. Hoe zit het met de onderwijskwaliteit én het welzijn van tieners? Kan architectuur hier een steentje bijdragen? Het werd het begin van een mooie internationale samenwerking met Garagem Sul in Lissabon en Arc en rêve in Bordeaux.
Wat vertelden de tieners dat jullie nog niet wisten?
Adinda: Al te vaak zien we een school, net zoals kunst trouwens, als een aparte cocon. Het ligt ergens geïsoleerd in een stad of dorp, waar we weinig verbinding mee hebben. Toch is het zoveel meer dan een gebouw of de vier muren waar je les krijgt. Zo is de klas voor adolescenten eerst en vooral een sociale ruimte, waar interactie en persoonlijke groei centraal staan. Die bevinding onderstreept voor ons de noodzaak om te breken met de traditionele grenzen van een lokaal en te verbinden met de buitenwereld. Een ander belangrijk inzicht is de nadruk op het sociale en emotionele welzijn van leerlingen, naast de traditionele focus op meetbare prestaties en kennisoverdracht.
Kiki: Er wordt inderdaad veel gesproken en geschreven over het onderwijs. Dankzij de interviews met adolescenten konden we de tentoonstelling verrijken en kregen we er extra voelsprieten bij. Toch blijven we altijd een beetje een buitenstaander. Hoe kunnen we dit als kunstenhuis veranderen? Welke impact heeft een omgeving op leren en welzijn? Die vragen staan centraal in het experiment ‘Kunst bij de Les’ van 16 januari tot en met 9 februari 2024. Gedurende vier weken is Z33 één groot klaslokaal, waar verschillende klassen van vier Hasseltse middelbare scholen les krijgen. Door leerlingen en leerkrachten uit hun comfortabele schoolcontext te halen, dagen we het klassieke beeld van de klas uit.
Adinda: We zetten ze zelf aan het denken en kunst is volgens ons de mooiste manier om dat te doen. Er is al genoeg verplichte leerstof, wij zoeken manieren om daarbinnen zuurstof te laten tanken.
Het lijkt misschien atypisch als kunsthuis om een bende leerlingen over de vloer te krijgen. Hebben jullie gezegd: hier is de ruimte, doe wat je wilt? Of hoe ging het in zijn werk?
Willem: Eigenlijk wel. Een van onze pijlers voor dit experiment is het concept van ‘gastvrije ruimte’, een visie die we al jaren doortrekken in ons educatief aanbod. We hebben heel bewust niet aan leerkrachten en scholen gevraagd: maak er iets van met onze kunst. Het vermijden van verplichte doelstellingen of richtlijnen zet volgens ons de leerkrachten in hun kracht. Z33 wilt namelijk geen school zijn. De leerkracht is de leerkracht, wij zijn een kunstenhuis. Zij weten dus het beste hoe ze een les wiskunde, economie, Frans of Nederlands . Wij hebben op onze beurt meer informatie over de architectuur en de kunst, met rondleidingen en filosofische pakketten. De meerwaarde zit hier voor ons in de som van de delen.
Adinda: We veranderen de leeromgeving of context, maar niet de lesinhoud, methodiek of eindtermen. Elke leerkracht is vrij om in de les al dan niet met de tentoonstellingen Jef Geys maakt school, Classroom en This Is us aan de slag te gaan. Hierdoor kunnen er in alle spontaniteit gesprekken ontstaan.
Maar jullie hebben wel een soort lokaal voorzien?
Willem: Ja, we willen leerlingen en leerkrachten niet in het diepe duwen. Tussen de tentoonstellingen is er een modulair klaslokaal als vaste uitvalsbasis. Hier kunnen ze jassen en rugzakken weghangen. In plaats van de klassieke tafels en stoelen, zijn er heel eenvoudige witte blokken uit piepschuim, houten planken en een whiteboard voorzien. Op die manier kan iedereen aan de slag gaan met de ruimte. Daarnaast denk ik dat de deur het belangrijkste element is in dat klaslokaal. Die staat open. Die grens tussen klaslokaal en museale ruimte, daar willen we kijken wat er gebeurt. Zijn er nieuwsgierige bezoekers die binnengaan en een les volgen? Of trekken leerlingen spontaan uit het klaslokaal naar de zalen om daar te werken? Benieuwd welke boeiende gesprekken hier ontstaan.
Ik zie ook vier grijze borden hangen in het lokaal. Bovenaan staan er verschillende vragen?
Kiki: Op de borden lees je vier centrale vragen: Waar leer je het meest: op school of daarbuiten? Hoe voel je je in Z33? Is er een verschil met les op school? Wat heb je het meeste gemist? Het is de bedoeling dat elke klas wekelijks één vraag bespreekt. Elke leerling kan met een sticker zijn of haar stem uitbrengen. De kleur van de sticker verschilt hier per school. Op het einde van de vier weken hopen we zo een beeld te krijgen van het welzijn en de concentratie van de leerlingen.
Op 8 februari vragen we aan alle scholen om terug te komen en hun ervaringen te delen met ons en het publiek.
Geprikkeld door wat je hier leest?
Blijf op de hoogte of laat je verwonderen.
Schrijf je in op onze nieuwsbrief.