Z33

Een gastvrije en ongedwongen sfeer was dé grote pijler van jullie experiment. Een schot in de roos?

Adinda: Dat is nog zacht uitgedrukt. Wat voor ons zo vanzelfsprekend en klein leek, bleek achteraf de grote succesfactor. Gastvrij zijn. Dat zat voor ons in verschillende facetten. Zo was het goed om te starten met het idee: kom af en geef je les. Vanuit die veilige of comfortabele uitgangspositie ontdekten ze al doende dat ze anders aan het leren waren in Z33.

Kiki: Voor iedereen was het in de comfortzone. Maar ook af en toe erbuiten. Iedereen heeft het aangedurfd om grenzen op te zoeken, om het net anders te doen dan je van tevoren bedacht, zowel de leerlingen, leerkrachten als wij. Hierdoor was er een rijke en gevarieerde leerervaring, waar op een heel organische manier linken werden gelegd tussen lesinhoud, kunst en architectuur.

Willem: Het mooie was dat de kunst voor ons geen verplichting was. Er was geen verborgen agenda, alleen maar transparantie. Hierdoor kon er een ongedwongen vorm van nieuwsgierigheid ontstaan.  We hadden wel een vermoeden dat ons mooie gebouw en de aanwezige kunst subliminaal doorwerken, maar toch blijft het afwachten.  Tijdens de vier weken gebeurde er gaandeweg iets, op een spontane manier. Door te vertragen, de tijd te nemen om aan de omgeving te wennen, de nabijheid en de durf van de scholen. Maar zonder het wekelijkse ritme van een klas die naar hier komt zou dit niet werken. Hier zit voor ons een cruciale factor: herhaling en frequentie. Klassen moeten meermaals komen om het effect te voelen.

Wat piepschuimen blokken, houten planken en een whiteboard. Dat hadden jullie voor de scholen in Z33 voorzien. Kan het echt zo simpel zijn?

Adinda: Een gastvrij gevoel faciliteren betekent dat je ook letterlijk een veilige ruimte installeert. Toch stond er geen klassiek lokaal voor hen klaar.  Het feit ze zelf hun klas vormgeven is voor mij een essentieel element. Ze moeten zelf nadenken hoe en waar ze gaan zitten. De materialen waren basic, licht, makkelijk verplaatsbaar, gebruiksvriendelijk en stapelbaar. Het blonk uit in al zijn eenvoud en wakkerde creativiteit aan.

Willem: Het heeft veel beter gewerkt dan ik had gedacht. Alleen heeft het piepschuim ook wat nadelen: het heeft geen mooie gebruikssporen, waardoor de uitstraling na enkele weken wegebt.

Kiki: Na verloop van tijd werd het ‘lokaal’ een vast ritueel voor elke klas. Het was een plek om toe te komen, een inleiding op leerstof te geven of te krijgen. Daarna vertrok de meerderheid steeds naar de zalen en werd er voornamelijk in heel het gebouw les gegeven en gevolgd.

Bovendien nodigde het iedereen uit om bij aankomst actief met de klasruimte aan de slag te gaan. Voor de ene les kon dit makkelijk omgezet worden naar een cirkel voor een groepsgesprek. Bij andere lessen waar genoteerd moest worden, ontstonden spontaan tafels. Die modulaire omgeving moedigde onbewust een andere groepsdynamiek aan. Daar waar op school het lokaal in functie van de leerkracht is ingericht was het hier andersom.  Jongeren kregen de vrijheid om te kiezen waar ze gingen zitten en werden geactiveerd in hun rol. Er was meer zuurstof en bewegingsruimte, een groot verschil met de meer rigide schoolse realiteit.

Wat vonden de bezoekers ervan om zo’n bende jongeren aan het werk te zien?

Willem: Met de deur op een kier leek het een mooie kans om bezoekers nieuwsgierig te maken en in de leerervaring te betrekken. Helaas bleken de drempels om tot echte interactie te komen nog te hoog.

Kiki: Hoe we bezoekers en collega’s meer betrekken in de interactie willen we graag verder onderzoeken. De leerlingen en leerkrachten hebben hier zelf ideeën over, dus we kijken ernaar uit om die samen met hen te ontrafelen.

Als het zo eenvoudig is, kan het dan geen permanent element worden in Z33?

Kiki: We willen het project graag herhalen in januari-februari 2025, omdat de scholen dit aangaven als de aangenaamste periode. Maar we willen de ervaring ook uitbreiden van middelbaar naar lager en volwassenenonderwijs. Willen we iedereen dezelfde begeleiding geven als nu, dan moeten we nog wat praktische zaken onderzoeken. Zo kwam er bijvoorbeeld een suggestie van de scholen om met een reservatieplatform te werken, waar zij in alle vrijheid kunnen beslissen wanneer ze met welke klas komen.

Adinda: We gaan nu onderzoeken hoe we het uitbreiden en deel laten uitmaken van onze werking. De goesting is er bij de scholen en bij ons. We geloven alvast in een nieuwe samenwerking die deel uitmaakt van ons huis, naast het vaste aanbod dat er voor scholen blijft.