Architecten Pauline Clarot en Leander Venlet installeerden een sobere houten constructie in de kapel, in de vorm van een pil. Die werd het canvas voor Andrews’ kleurrijke schildering. “Het is de bedoeling dat mensen in het midden van de ruimte gaan staan of zitten. En vanaf dan kan er niks meer misgaan. Er is geen vaste leesrichting, geen begin of einde. Het werk is een constante flow van beweging en kleur.”
En die vloeiendheid is geen toeval, want water speelt een belangrijke rol in de geschiedenis van de kapel. “Blijkbaar loopt de Demer hieronder, en ooit is hier een Mariabeeld aangespoeld. Dat heeft gemaakt dat er een heilige plek moest komen. Een kapelleke. Een beetje zoals de Mariaverschijning in Lourdes, maar dan hier in Hasselt aan de Demer.”
Vruchtbare folklore
“Water was meteen een belangrijke insteek voor mijn schildering, en vooral de vruchtbaarheid die daarmee samenhangt. De kapel heeft ook een ronde vorm. Dat deed mij denken aan een borst, een baarmoeder, een zwangere buik. En van daaruit is het idee voor mijn muurschildering beginnen groeien. Ook gevoed door andere folklore mirakelverhalen de Virga Jesse, een ander Mariabeeld dat hier in Hasselt vereerd wordt.’’
“Voor de start van dit project kwam ik niet vaak naar Hasselt. Maar ik ben me in de geschiedenis van de Virga Jesse beginnen verdiepen, en da’s echt iets heel geks. Om de zeven jaar worden straten hier rijkelijk versierd met bloemen, vlaggen en linten voor een processie. Er worden taferelen uit legendes nagebouwd, waardoor die weer tot leven komen. Heel maf. Dat soort folklore is super dankbaar om mee te werken. Daar zitten zoveel verhalen in, zoveel recepten om iets te maken.”
Zijn die verhalen jouw vertrekpunt geweest?
“Ja. Niet enkel verhalen rond de Virga Jesse, maar ik heb ze wel door de schildering geweven. Soms expliciet, soms meer verstopt als subtiele verwijzingen. Ergens zie je bijvoorbeeld de dief op het hek, geïnspireerd op een van de mirakels uit de Hasseltse Virga Jesse-traditie. Er werden vroeger allemaal sieraden bij het beeld van Maria geplaatst, als een soort offer. En ‘s nachts kwam er een dief om die juwelen te stelen. Maar door een mirakel kwam hij vast te zitten aan het hek, en kon niet meer vluchten met zijn buit.”
“Ergens anders zie je een ladder staan. Die verwijst naar het verhaal van de redding van de “schaliedekker”, iemand die daken met leien bedekt. Die was hoog op een dak aan het werken en mistrapte zich. Maar doordat de Virga Jesse zijn val brak, kon hij zich nog net vastklampen aan de dakgoot, en hij was gered.”
Eerherstel voor Pandora
Sommige figuren verwijzen naar vrouwelijke archetypes of mythische figuren.
“Inderdaad. Je ziet ergens een vrouw die uit een amfoor komt. Dat verwijst naar de Doos van Pandora. Nu ja, doos: het had eigenlijk nooit een doos moeten zijn. Het ging om een karaf of een vaas, wat slecht vertaald werd naar doos, en zo werd de naam van Pandora besmeurd. Want een doos doe je express open. Maar een vaas of een karaf kan ook per ongeluk omvallen.”
“Er zijn ook dingen achtergebleven in die zogezegde doos. Pandora zou ze opengemaakt hebben, waarna al het slechte eruit kwam, en ze de doos snel weer dicht gedaan heeft. Dan is de conclusie: Pandora is een trut. Ze kon zich weer niet inhouden. Maar je zou ook kunnen zeggen: Nee, die vaas is omgevallen, ze heeft die nog snel terug recht kunnen zetten. Daardoor is er tenminste nog iets achtergebleven. Ik toon die tweede versie.”
Zien we Maria ook ergens in je muurschildering?
“Het originele Mariabeeld van de Paardsdemerkapel komt in een nis in de muur. En er is een touw dat door heel het schilderij loopt en haar verbindt met de andere vrouwen. Dat is heel belangrijk voor mij: geen Maria op eenzame hoogte, maar gewoon Mariette van neffen ons, die als een gelijke tussen de andere vrouwen staat. Geen verheerlijking van één persoon, maar gewoon Maria met haar crew. Ik haal Maria van haar sokkel, niet om haar naar beneden te halen, maar om de andere vrouwen ook een eervolle plek te geven.”
Women fix things
Alle vrouwen die je afbeeldt zijn op de een of andere manier aan het zorgen.
“Inderdaad. Soms op een vrij letterlijke manier, zoals een moeder die haar kind de borst geeft. Soms ook iets minder direct. Je ziet een vrouw met een lantaarn voor licht zorgen. Of Vrouwe Fortuna, die zorgt met haar rad voor geluk. In ieder geval heb ik alle vrouwen een heel actieve rol gegeven. Ze hebben meer te doen dan gewoon mooi zijn, wat in de kunstgeschiedenis niet altijd het geval is geweest.”
Doen vrouwen de wereld draaien?
“Dat is zo’n mega-über-feministische uitspraak. Maar ja, zonder vrouwen is er geen leven. En ja, we fix things. Ik vind vooral dit belangrijk: als we naar een kerk gaan, dan zien we Maria, en voor de rest vooral donkere taferelen, verraders, bloed. En daar moet je dan je kaarsjes gaan branden, en gaan vragen voor geluk. Dus ik dacht: waarom er niet iets moois van maken, en het zorgzame in de verf zetten? Niet enkel van Maria, maar van alle vrouwen rondom ons.”
“De plek van de kapel op zich is zo vruchtbaar, dat het bijna niet anders kon dan een ode aan de vrouw, of de vrouwelijkheid worden. En door zijn ronde vorm wordt het echt een omarming van vrouwelijke zorgzaamheid.”
Geprikkeld door wat je hier leest?
Blijf op de hoogte of laat je verwonderen.
Schrijf je in op onze nieuwsbrief.