Het Hasseltse begijnhof, een culturele functie
Z33 staat voor Zuivelmarkt 33, de voormalige begijnhofsite van Hasselt. Sinds 1938 vervult het begijnhof een culturele functie, met het toenmalige Provinciaal Museum en het multidisciplinaire Centrum voor Kunsten-Begijnhof. In 1996 smelten beide instellingen samen tot het Provinciaal Centrum voor Beeldende Kunsten (PCBK).
Z33, een huis voor actuele kunst
In 2002 groeit hieruit Z33, Huis voor Actuele Kunst. Vanaf dan brengt het kunstencentrum actuele kunst en vormgeving samen in thematische projecten, met presentaties in de begijnhuisjes en Vleugel 58. De nieuwe werking focust op langlopend onderzoek, met als eerste project nr. 0 TEST. Hierna volgt een uitgebreid artistiek programma van tentoonstellingen en activiteiten, met o.m. Frederic Geurts (2009), Kris Verdonck (2011), Mind The System, Find The Gap (2012), Space Odyssey 2.0. (2013), Sarah & Charles (2013), Leon Vranken (2014), Konstantin Grcic (2015), Perpetual Uncertainty (2017), Tomás Saraceno (2017) en Toegepast.
Tijdens deze periode groeit het huis uit tot een kunstinstelling met internationale erkenning voor de thematische tentoonstellingen, die een platform bieden aan kunstenaars en ontwerpers die op het punt van hun doorbraak staan. Vanaf 2008 legt de organisatie zich ook toe op kunst in de Limburgse open ruimte. Na het succes van de Badeend (2008) van Florentijn Hofman en INNERCOMA (2010) van Philip Metten, komt er in 2011 een opvolger met PIT. Z33 brengt dan hedendaagse kunst naar de regio Borgloon-Heers, met o.m. werken van Gijs Van Vaerenbergh, Dré Wapenaar, Aeneas Wilder, Wesley Meuris, Fred Eerdekens, Tadashi Kawamata. De Unie Hasselt-Genk (2014) gaat verder op hetzelfde elan, maar dan met verrassende ingrepen van o.m. Rinus Van de Velde, Krijn de Koning, Nils Norman, Tomás Saraceno, … tussen Hasselt en Genk. Sinds 1 januari 2018 voert Z33 ook de taken uit van Cultuurplatform Design, een organisatie die vroeger onderdeel was van de Provincie Limburg.
Een nieuw hoofdstuk
Op 14 maart 2020 start een nieuw hoofdstuk voor Z33, dat zich vanaf dan Huis voor Actuele Kunst, Design & Architectuur noemt. Het is het scharniermoment waar de organisatie de periode in de begijnhuisjes afsluit en verhuist naar de Bonnefantenstraat 1. Hierin wordt gestreefd naar een boeiende afwisseling van maatschappelijke thema’s met een evenwicht tussen beeldende kunst, design en architectuur.
Met Vleugel 19, de nieuwe tentoonstellingsvleugel van de Italiaanse architecte Francesca Torzo, vestigt Z33 internationale faam. Zo behaalt het gebouw de Piranesi Award (2018), de Italiaanse Architectuurprijs (2020), de Moira Gemill Prize of Emerging Architecture (2020) en een nominatie voor de longlist van de Mies van der Rohe Award 2022.
Vlaanderen versterkt het Limburgse veld
Tijdens de afgelopen beleidsperiode krijgt Z33 vanuit Vlaanderen vier extra opdrachten om het Limburgse culturele veld te versterken. Ten eerste nemen we een actieve regierol op voor het kunstenveld in Limburg met het LIKO (Limburgs Kunstenoverleg). Ten tweede onderzoeken we hoe een Expertisecentrum Design voor Vlaanderen vorm kan krijgen. Ten derde nemen we een expertiserol op voor kunst in de open ruimte en delen we onze kennis met het veld. Tot slot realiseert Z33 in samenwerking met het onderwijs een pilootproject rond burgerschapsvorming.